Η πνευματική εμπειρία

περισσότεροι δυσκολεύονται να ορίσουν τι εννοούν λέγοντας πνευματικό  (Crocker,1999).

    Οι gestalt θεραπευτές που ασχολήθηκαν με την πνευματικότητα, περιέγραψαν μια πνευματική εμπειρία η οποία περιλαμβάνει: επίγνωση, παρουσία, εμπειρία, I-Thou διαλογική συνάντηση, ενσωμάτωση, επαφή, αποδοχή, ειλικρίνεια, δημιουργική αδιαφορία, αγάπη, σύνδεση, αλήθεια, αναζήτηση, ολότητα, συνειδητότητα, ελευθερία, δημιουργικό κενό (Crocker,1999).

    Η διαδικασία της gestalt θεραπείας είναι πνευματική στον πυρήνα της. Η παράδοξη θεωρία της αλλαγής, η φαινομενολογική μέθοδος και η μέθοδος του διαλόγου αποτελούν μια θεμελιώδη θεραπευτική προσέγγιση για την ανθρώπινη αλλαγή. Αυτή η προσέγγιση στο κέντρο της τοποθετεί τον παράγοντα του μυστηρίου και την ανθρώπινη πνευματικότητα ( Crocker,1999).

    Η gestalt θεραπεία υποστηρίζει το γεγονός ότι ο κάθε άνθρωπος είναι ένα μυστήριο, ένας οργανισμός ικανός για δημιουργία, καινοτομία και έκπληξη, ποτέ πλήρως κατανοητός, ελεγχόμενος ή προβλέψιμος. Στη διαδικασία της gestalt θεραπείας το ένα μυστήριο συναντά το άλλο και σ’ αυτή τη συνάντηση λαμβάνουν χώρα η θεραπεία και η ανάπτυξη ( Crocker,1999).

     Η θεραπευτική σχέση στη gestalt ψυχοθεραπεία δεν είναι ξεκάθαρη και απλή να περιγραφεί. Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει ευρεία συμφωνία ως προς τα χαρακτηριστικά της σχέσης. Σύμφωνα με τις υπαρξιακές αξίες, αυτά τα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν μια μη ιεραρχική σχέση και μία έμφαση στην πλήρη και αυθεντική δέσμευση ανάμεσα στο θεραπευτή και το θεραπευόμενο (Jacobs,1989).

    Η θεραπευτική σχέση βασίζεται στη φιλοσοφία του διαλογικού υπαρξισμού του Martin Buber(1970). Στο διάλογο για τον οποίο μιλάει ο Buber, όλη η ζωή είναι μια συνάντηση. Δεν υπάρχει Εγώ (I) το οποίο να στέκεται μόνο του, παρά μόνο το Εγώ (I) του Εγώ (I)- Αυτό (It) και το Εγώ (I) του Εγώ (I)- Εσύ (Thou). Υπάρχει μια εναλλαγή ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο μοντέλα ύπαρξης. Ο  Εγώ (I)- Αυτό (It) τρόπος είναι ζωτικά απαραίτητος για τη ζωή και ο Εγώ (I)- Εσύ (Thou) απαραίτητος για την πραγμάτωση της προσωπικότητας. Χωρίς το Αυτό (It) ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει, αλλά οποιοσδήποτε μόνο μ’ αυτό δεν είναι άνθρωπος (Buber,1970).

    Η Εγώ (I)- Εσύ (Thou) σχέση ή διάλογος μπορεί να θεωρηθεί ως μια συγκεκριμένη μορφή της διαδικασίας της επαφής. Η επαφή είναι μια διαδικασία κοινή σε όλους τους οργανισμούς και σε όλα τα είδη δραστηριοτήτων. Η Εγώ (I)- Εσύ (Thou) σχέση είναι μια συγκεκριμένη μορφή της διαδικασίας της επαφής ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, μέσα από την οποία το κάθε άτομο συνειδητοποιεί πλήρως τη διαφορετικότητά του ( Jacobs,1989).

    Ο Buber(1970) αναφέρει πως η Εγώ (I)- Εσύ (Thou) σχέση βιώνεται ως πραγματικότητα και αφάνεια μαζί. Παρότι δίνεται μεγάλη προσοχή στη στιγμιαία εμπειρία μιας Εγώ (I)- Εσύ (Thou) σχέσης, το Εγώ- Εσύ αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο λεπτό και σε μια υποκειμενική διαδικασία. Αυτή η διάκριση είναι σημαντική στη θεραπεία. Για μεγάλο διάστημα η θεραπεία διεξάγεται με ένα Εγώ (I)- Αυτό (It) τρόπο και ένα Εγώ (I)- Εσύ (Thou) στο φόντο της.

    Ο Buber (1970) ισχυρίζεται πως για να συμβεί ο διάλογος, πρέπει να είναι παρόντα κάποια συγκεκριμένα στοιχεία: η παρουσία, η αυθεντική και ανεπιφύλακτη επικοινωνία και η συμπερίληψη. Τα παραπάνω στοιχεία είναι οι προϋποθέσεις για μια διαλογική, θεραπευτική σχέση.

    Η έννοια της παρουσίας είναι αντίθετη με αυτή του «φαίνεσθαι» και του «δήθεν». Ο θεραπευτής φέρνει και αποκαλύπτει τον εαυτό του στην αλληλεπίδραση με το θεραπευόμενό του, χωρίς να προσποιείται πως είναι κάπως αλλιώς. Η παρουσία απαιτεί αυθεντικότητα, διαφάνεια, πραότητα και ταπεινοφροσύνη (Yontef,2002).

    Φυσική συνέπεια της αρχής της παρουσίας, είναι η συμμετοχή του ατόμου στο διάλογο, με τρόπο αυθεντικό και ανεπιφύλακτο. Με τον όρο ανεπιφύλακτο, ο Buber εννοεί τη θέληση και τη διάθεση του θεραπευτή να εμπλέκεται ειλικρινά και να δημιουργεί εκείνες τις προϋποθέσεις για διάλογο και επικοινωνία, που σχετίζονται με το καθήκον της θεραπείας (Hycner, Jacobs,1995).

    Η συμπερίληψη ορίζεται ως η ικανότητα του θεραπευτή να εισάγει τον εαυτό του, όσο είναι δυνατόν, στην εμπειρία του θεραπευόμενου, νιώθοντάς τη σαν να συμβαίνει στον ίδιο, χωρίς να χάνει την ξεχωριστή αίσθηση του εαυτού του (Yontef, 2002).

    Συμπεριλαμβάνοντας τον εαυτό του στον κόσμο του πελάτη, ο θεραπευτής σχετίζεται μαζί του και την ίδια στιγμή αποκτά πληροφορίες γι’ αυτόν. Για να επιτευχθεί αυτό, ο θεραπευτής αφήνει κατά μέρος τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις του και εκτιμά την ισότιμη εγκυρότητα της πραγματικότητας του άλλου, καθώς και το πλαίσιο των δεδομένων του.  Ο θεραπευτής κατανοεί και αποδέχεται τον άλλο, χωρίς να τον κρίνει (Yontef,2002).

    Τι σημαίνει λοιπόν πνευματικότητα στη θεραπεία gestalt; Πόσο απλός ακούγεται ο όρος πνευματικότητα και πόσο περίπλοκος είναι στ’ αλήθεια; Πώς γίνεται κάποιες στιγμές να νιώθει κανείς ότι είναι τόσο κοντά και συγχρόνως τόσο μακριά;  Πόσο εύκολη διαδικασία είναι να καταφέρει κανείς να αυξήσει την επίγνωσή του; Να εμβαθύνει στην πνευματική εμπειρία και να επιτύχει την πνευματική και ψυχολογική αφύπνιση;

   Η πνευματικότητα αποτελεί έναν προσωπικό αγώνα ανάπτυξης, που διαρκεί μια ολόκληρη ζωή. Είναι ο ορισμός της θεραπευτικής σχέσης. Είναι αυτό το ανεξήγητο που συμβαίνει «ανάμεσα», μέσα σε μια θεραπευτική διαδικασία. Μια διαδικασία που ενισχύει την επίγνωση και μας φέρνει σε επαφή με το βαθύτερο νόημα της ύπαρξής μας. Τον ίδιο μας τον εαυτό. Μια διαδικασία στην οποία ο καθένας από εμάς αναζητεί την αλήθεια του, εξερευνεί  τα όριά του και ξεπερνά τους φόβους του.

    Στη gestalt θεραπεία η σχέση αποτελεί ένα σημαντικό θεραπευτικό παράγοντα. Ωστόσο αυτή η σχέση πρέπει να συμβαίνει στο πλαίσιο μιας γνήσιας συνάντησης (Buber,1970). Η I- Thou σχέση, επικεντρώνεται στη διαδικασία της επαφής και η διαλογική σχέση είναι ένα μέσο που οδηγεί στην αποκατάσταση της επίγνωσης, η οποία αποτελεί στόχο της θεραπείας gestalt (Jacobs, 1989). Η επίγνωση χρησιμοποιείται για να αποκαταστήσει την επίγνωση. Αυτή η αποκατάσταση μπορεί να ενισχυθεί δημιουργώντας ένα πλαίσιο διαλόγου. Η θεραπευτική συνάντηση οδηγεί στην αποκατάσταση της επίγνωσης και της επαφής και ως εκ τούτου στη δυνατότητα ανάπτυξης (Jacobs, 1989).

     Οι διαδικασίες που δίνουν στη gestalt θεραπεία ένα πνευματικό υπόβαθρο, είναι η θεωρία Πεδίου, η Επίγνωση, ο Διάλογος,  η εμπειρία, η I- Thou σχέση και το δημιουργικό κενό. Η Επίγνωση είναι ο βασικός σκοπός της gestalt θεραπείας και της πνευματικής αφύπνισης. Είναι το μονοπάτι προς την υπερβατικότητα και οδηγεί στην εμπειρία του δημιουργικού κενού (Naranjo, 1993).

    Την πνευματικότητα μπορεί να την διακρίνει κανείς ως ένα ενσωματωμένο μέρος της επαφής. Είναι το ίδιο με την παρουσία. Το «εδώ και τώρα» είναι η πύλη προς την παρουσία και το δημιουργικό κενό αποτελεί βασικό κομμάτι της. Η επίγνωση είναι υπερπροσωπική ή πνευματική. Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της υπαρξιακής μας επιλογής σχετικά με τη σύνδεση της ζωής μας (Naranjo, 1993).

    Η πνευματικότητα είναι η φυσική επέκταση της πνευματικής διαδικασίας. Η gestalt θεραπεία δίνει ένα θεωρητικό πλαίσιο και μια πρακτική πορεία προς την αποτελεσματική αναδόμηση του εαυτού (Naranjo, 1993).

    Όλα αυτά μπορούν να εξηγήσουν γιατί όλοι όσοι έχουμε εμπειρία της ψυχοθεραπείας gestalt, συχνά περιγράφουμε την εμπειρία μας ως βαθιά πνευματική. Γιατί αυτή η προσέγγιση μπορεί να συμβάλλει στην πνευματική μας ανάπτυξη και να μας οδηγήσει στην ψυχική και πνευματική ελευθερία.

 Βιβλιογραφικές Αναφορές

• Buber, M. (1970). I and Thou. New York, NY: Scribner.

• Crocker, F.S. (1999). A Well- Lived Life: Essays in Gestalt Therapy. Gestalt Institute of Cleveland Press.
• Hycner, R.H. (1988). Between Person and Person: Toward a Dialogical Psychotherapy. New York: The Gestalt Journal Press.

• Hycner, R., Jacobs, I. (1995). The Healing Relationship in Gestalt Therapy. New York: The Gestalt Journal Press, Inc.

• Jacobs, L. (1989). Dialogue in Gestalt Theory and Therapy. The Gestalt Journal, Vol12, No1.

• Naranjo, C. (1978). Gestalt Therapy as a Transpersonal Approach. Gestalt Journal 1,2: 75-81.

• Yontef, M.G. (1993). Awareness, Dialogue & Process: Essays on Gestalt Therapy. New York: The Gestalt Journal Press, Inc.