Από τις πρώτες μέρες της ζωής του το παιδί έχει μια πρωταρχική ανάγκη να το αναγνωρίζουν και να το σέβονται γι’ αυτό που είναι πραγματικά. Δηλαδή τα συναισθήματά του, τις αισθητηριακές του αντιλήψεις και τον τρόπο που εκφράζονται. Παράδειγμα, στη φάση του αποχωρισμού όπως προανέφερα, χρειάζεται σεβασμός και ανεκτικότητα στα συναισθήματά του. Το παιδί έχει ανάγκη να το σεβόμαστε, να αντιδρούμε απέναντί του με τον κατάλληλο τρόπο, να το κατανοούμε, να το συμπαθούμε και να το καθρεφτίζουμε, δηλαδή να ικανοποιούμε την ανάγκη του να νιώθει ξεχωριστός και ιδιαίτερος και αυτό να αντανακλάται στις αντιδράσεις μας, καθώς και στη στάση μας απέναντί του.

Μέσα από τη σχέση μας με το παιδί μας δίνεται η ευκαιρία για «μεγάλωμα». Η σχέση μας πρέπει να είναι ισότιμη, όχι ισοδύναμη.

    Η πειθαρχία των παιδιών μας είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους. Προσπαθούμε να βρούμε τον τρόπο να μην είμαστε ούτε πολύ ανεκτικοί, ούτε πολύ περιοριστικοί και αυστηροί. Η οριοθέτηση της συμπεριφοράς είναι αυτό που βοηθά το παιδί να κατανοήσει τους κανόνες και τις προσδοκίες των γονέων, καθώς επίσης διασφαλίζει την ισορροπία της δύναμης και της εξουσίας στις οικογενειακές σχέσεις.

     Μελέτες αναφέρουν πως όταν οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, τα παιδιά μεγαλώνουν με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Τα παιδιά με καλή προσαρμογή έχουν τρυφερούς, περιποιητικούς και υποστηρικτικούς γονείς, οι οποίοι ασκούν έλεγχο με λογικό τρόπο. Δεν περιορίζουν την ανάγκη του παιδιού για εξερεύνηση και πειραματισμό και επιτρέπουν τον αυθορμητισμό του.

    Οι περισσότεροι  γονείς παραδέχονται ότι είναι πολύ σημαντικό να θέτουν όρια αλλά είναι πολύ δύσκολο να τα πραγματοποιήσουν με τρόπο σταθερό και αποτελεσματικό. Όταν και οι δυο γονείς δουλεύουν όλη μέρα και λείπουν από το σπίτι, απεχθάνονται να εφαρμόζουν κανόνες πειθαρχίας τις λιγοστές ώρες που βρίσκονται στο σπίτι.

     Την πειθαρχία πρέπει να την κατανοήσουμε ως διδασκαλία, μέρος της πορείας προς την αυτογνωσία του παιδιού και όχι ως τιμωρία. Η αυστηρή τιμωρία το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να πυροδοτήσει θυμό ή παθητικότητα. Να απωθήσει το παιδί τις ανάγκες του και να μην μπορεί να βιώσει συναισθήματα όπως η ζήλια, ο φθόνος, ο θυμός , η μοναξιά.

    Τα όρια που βάζουμε στα παιδιά μας πρέπει να είναι ευέλικτα και μεταβλητά. Μεγαλώνοντας το παιδί διευρύνεται ο κόσμος του και έρχεται η στιγμή να συγκρουστεί με τα όρια που του βάζουμε. Υπάρχουν όρια που καταργούνται αυτόματα επειδή το παιδί μεγαλώνει και για παράδειγμα μπορεί να κάνει μόνο του μπάνιο στη θάλασσα, υπάρχουν και όρια που διατηρούνται ως τη στιγμή που το παιδί μας δείχνει ότι πρέπει να τα καταργήσουμε ή να τα διευρύνουμε για να ανταποκριθούμε στην έμφυτη ανάγκη του να εξερευνήσει τον κόσμο.

     Η βάση για να δεχθεί ένα παιδί το «όχι» είναι το «ναι». Τα παιδιά βρίσκονται σε μια διαρκή διαδικασία εξερεύνησης και παράλληλα δοκιμάζουν και αναπτύσσουν τις ικανότητές τους. Για να γίνει αυτό πρέπει οι γονείς να τα ενθαρρύνουν, προστατεύοντάς τα από τους κινδύνους και αφήνοντάς τα να δοκιμάζουν όταν ξέρουν ότι δεν διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο. Πρέπει να χτιστεί σταδιακά μια σχέση εμπιστοσύνης η οποία να επιτρέπει στο παιδί να αποδεχθεί τα όρια που θεωρούμε απαραίτητα.

    Στην πειθαρχία του παιδιού πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν το στάδιο ανάπτυξής του. Για ένα παιδί πάνω από δυο ετών, η πειθαρχία πρέπει να περιλαμβάνει μια εξήγηση για τους λόγους που το οδήγησαν να ενεργήσει μ’ αυτόν τον τρόπο. Σκεφτόμαστε τι ώθησε το παιδί σ’ αυτή τη συμπεριφορά και το βοηθάμε να το κατανοήσει μόνο του.

    Επίσης πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν την ιδιοσυγκρασία του παιδιού. Για παράδειγμα, ένα ευαίσθητο παιδί μπορεί να συντριβεί με κάποιο είδος τιμωρίας, η οποία μπορεί να είναι ιδανική για ένα ζωηρό, υπερκινητικό παιδί.

Καλό θα ήταν όταν το παιδί μας βρίσκεται μαζί με άλλα παιδιά, να μην ανακατευόμαστε.

     Πολύ βοηθητικό επίσης είναι να προσφέρουμε στο παιδί πρότυπα συμπεριφοράς για μίμηση. Για παράδειγμα, ο τρόπος που θα το βοηθήσουμε εμείς να λύσει μια διαφορά. Μια άμεση, σταθερή αλλά και γεμάτη αγάπη προσέγγιση είναι το καλύτερο πρότυπο για μίμηση.

    Είναι πολύ σημαντικό επίσης να ζητάμε τη γνώμη του παιδιού για το τι θα θεωρούσε αυτό σωστό και βοηθητικό για την επίλυση ενός θέματος. Αν φέρει αποτέλεσμα, να το επαινέσουμε.

    Η σωματική βία είναι ο χειρότερος τρόπος να επιβάλλουμε πειθαρχία. Το ότι χάνουμε την ψυχραιμία μας και λειτουργούμε βίαια, είναι καταστρεπτικό για το παιδί μας.

    Μεγάλη επίσης προσοχή πρέπει να δώσουμε στα διφορούμενα μηνύματα. Για παράδειγμα, όταν λέμε στο παιδί μας «μην το κάνεις αυτό», πρέπει και εμείς οι ίδιοι να το πιστεύουμε, αλλιώς αυξάνουμε την έλλειψη αυτοελέγχου στο παιδί.

    Πρέπει να θυμόμαστε ότι το παιδί μας χρειάζεται έπαινο όταν καταφέρει να ελέγξει τον εαυτό του. Καθώς επίσης ως γονείς να αναρωτηθούμε μήπως οι προσδοκίες μας είναι υπερβολικές.  Για παράδειγμα, εγώ θέλω πολύ το παιδί μου όταν του προσφέρουν κάτι να λέει ευχαριστώ. Του το ζητάω συνέχεια. Το απαιτώ. Και αναρωτιέμαι. Μήπως το παιδί μου χρειάζεται χρόνο και σεβασμό στην ανάγκη του; Μήπως το μόνο που καταφέρνω είναι να μειώνω τον αυθορμητισμό του; Ποιοι είναι οι πραγματικοί λόγοι που το κάνω; Μα φυσικά! Να παίρνω εγώ επιβράβευση.

    Ανοίγοντας λοιπόν ένα δρόμο διαλόγου και κατανόησης,  καταφέρνουμε  να κάνουμε το παιδί μας να μας ακούει όλο και περισσότερο καθώς μεγαλώνει. Έτσι χτίζουμε τις βάσεις πάνω στις οποίες το παιδί μας θα μάθει από το παράδειγμά μας και από τις πεποιθήσεις μας για το τι είναι καλό και τι όχι.

Βιβλιογραφία:

Gottman, J. (2011). Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών. Εκδόσεις Πεδίο.

Μπουσκάλια, Λ. (1991). Να αγαπάμε ο ένας τον άλλον. Εκδόσεις Γλάρος.

Ναουρί, Α. (2012). Εκπαιδεύοντας τα παιδιά. Όρια στην παιδική παντοδυναμία. Εκδόσεις Κέλευθος.

Ντινκμέγιερ, Ν. Μακ Κέι, Γκ. (1997). Σχολείο για γονείς. 5η έκδοση. Εκδόσεις  Θυμάρι.